Bron: De Engelse Christabel Bielenberg is getrouwd met een Duitse advocaat. Zij vertelt in een BBC-documentaire uit 1973 over haar leven in Duitsland:
Toen ik in 1932 naar Duitsland ging, was dat in een periode waarover je wel kunt zeggen dat de Weimarrepubliek stervende was, denk ik. Ze hadden de regering vervangen, iets wat praktisch om de drie maanden gebeurde, en de nieuwe regering regeerde al met nooddecreten. Ik denk dat de hele atmosfeer in Duitsland werd beheerst door grote armoede, dat lijdt geen twijfel; zelfs voor iemand uit Engeland, waar het evenmin erg goed ging, was dat overduidelijk. Er waren zesenhalf miljoen werklozen en elk weekeinde waren er politieke betogingen waarbij de nazi's en de communisten tegenover elkaar stonden. Iedere politieke partij had een militante vleugel, wat uiteraard een groot
verschil vormde met Engeland, die marcherend door de straten trok. Nagenoeg elk weekend deden er zich schietpartijen voor waarbij doden vielen, enzovoort. Volgens mij was de gewone burger deze situatie meer dan beu, zodat hij reikhalzend uitkeek naar iemand die in staat was schoon schip te maken. Uiteraard waren er toen al noodwetten van kracht. Dat moest wel; ze maakten deel uit van de wetgeving, domweg omdat geen enkele regering, ik meen dat er in totaal zo'n achtenveertig politieke partijen waren, in staat was op basis van een meerderheid te regeren. Daarom waren die noodwetten er, klaar om gebruikt te worden door iedereen die daar zin in had.
Gebruik de bron
In deze tekst noemt Christabel Bielenberg verschillende oorzaken voor de opkomst van het nationaalsocialisme in Duitsland.
4p Noem twee van die oorzaken en geef bij elke oorzaak aan waarom deze kan leiden tot een dictatuur.
Antwoord
Voor vier punten moet je uit de bron twee oorzaken halen voor de opkomst van het nationaalsocialisme (in de bron staan er drie!) en vervolgens de relatie leggen met het ontstaan van een dictatuur.
DUS:
In de bron wordt duidelijk dat de parlementaire democratie (van Weimar) niet goed functioneert en alleen kan regeren door nooddecreten (=noodmaatregelen, maatregelen zonder steun van de Rijksdag). Hierdoor groeit de afkeer van democratie en ontstaat er behoefte aan een daadkrachtige regering. Hitler met zijn NSDAP wordt dus populair en na de verkiezingsoverwinning en de Rijksdagbrand lukt het Hitler vrij eenvoudig de Machtigingswet erdoor te krijgen, waardoor Duitsland een dictatuur wordt. [De Machtigingswet is dus een soort opvolger van de nooddecreten]
In de bron wordt duidelijk dat de bevolking de situatie / de onrust beu is en verlangt naar een leider. Hitler krijgt dus eerst als kanselier en later als Führer veel steun, ook als hij de democratie afschaft en van Duitsland een dictatuur maakt.
[De hoge werkloosheid (wel een oorzaak voor het succes van de nazi's hoeft niet persé tot dictatuur te leiden, al heeft Hitler met zijn beloftes hier wel op ingespeeld. Ook in de VS, Nederland en Engeland was er een economische crisis, die hier niet tot dictatuur heeft geleid.]
Toen ik in 1932 naar Duitsland ging, was dat in een periode waarover je wel kunt zeggen dat de Weimarrepubliek stervende was, denk ik. Ze hadden de regering vervangen, iets wat praktisch om de drie maanden gebeurde, en de nieuwe regering regeerde al met nooddecreten. Ik denk dat de hele atmosfeer in Duitsland werd beheerst door grote armoede, dat lijdt geen twijfel; zelfs voor iemand uit Engeland, waar het evenmin erg goed ging, was dat overduidelijk. Er waren zesenhalf miljoen werklozen en elk weekeinde waren er politieke betogingen waarbij de nazi's en de communisten tegenover elkaar stonden. Iedere politieke partij had een militante vleugel, wat uiteraard een groot
verschil vormde met Engeland, die marcherend door de straten trok. Nagenoeg elk weekend deden er zich schietpartijen voor waarbij doden vielen, enzovoort. Volgens mij was de gewone burger deze situatie meer dan beu, zodat hij reikhalzend uitkeek naar iemand die in staat was schoon schip te maken. Uiteraard waren er toen al noodwetten van kracht. Dat moest wel; ze maakten deel uit van de wetgeving, domweg omdat geen enkele regering, ik meen dat er in totaal zo'n achtenveertig politieke partijen waren, in staat was op basis van een meerderheid te regeren. Daarom waren die noodwetten er, klaar om gebruikt te worden door iedereen die daar zin in had.
Gebruik de bron
In deze tekst noemt Christabel Bielenberg verschillende oorzaken voor de opkomst van het nationaalsocialisme in Duitsland.
4p Noem twee van die oorzaken en geef bij elke oorzaak aan waarom deze kan leiden tot een dictatuur.
Antwoord
Voor vier punten moet je uit de bron twee oorzaken halen voor de opkomst van het nationaalsocialisme (in de bron staan er drie!) en vervolgens de relatie leggen met het ontstaan van een dictatuur.
DUS:
In de bron wordt duidelijk dat de parlementaire democratie (van Weimar) niet goed functioneert en alleen kan regeren door nooddecreten (=noodmaatregelen, maatregelen zonder steun van de Rijksdag). Hierdoor groeit de afkeer van democratie en ontstaat er behoefte aan een daadkrachtige regering. Hitler met zijn NSDAP wordt dus populair en na de verkiezingsoverwinning en de Rijksdagbrand lukt het Hitler vrij eenvoudig de Machtigingswet erdoor te krijgen, waardoor Duitsland een dictatuur wordt. [De Machtigingswet is dus een soort opvolger van de nooddecreten]
In de bron wordt duidelijk dat de bevolking de situatie / de onrust beu is en verlangt naar een leider. Hitler krijgt dus eerst als kanselier en later als Führer veel steun, ook als hij de democratie afschaft en van Duitsland een dictatuur maakt.
[De hoge werkloosheid (wel een oorzaak voor het succes van de nazi's hoeft niet persé tot dictatuur te leiden, al heeft Hitler met zijn beloftes hier wel op ingespeeld. Ook in de VS, Nederland en Engeland was er een economische crisis, die hier niet tot dictatuur heeft geleid.]